z liczniejszych w kraju kolekcji ikon rosyjskich, która powstała głównie dzięki rekwizycjom celnym. W skład kolekcji wchodzi ponad 1500 różnorodnych obiektów sztuki cerkiewnej powstałych od XVII wieku do początku XX wieku,
w tym również odlewy metalowe (tzw. ikony podróżne), księgi i paramenty liturgiczne. Najstarsze ikony w zbiorach pochodzą z 1 poł. XVII w. („Ognisty wóz proroka Eliasza”, „Ścięcie św. Jana Chrzciciela”). Ponad 90 % kolekcji to ikony powstałe w wieku XIX, które cechuje różnorodna stylistyka; od ikon artystycznych powstałych w centralnych wytwórniach Moskwy i Petersburga po ikony pochodzące z prowincjonalnych warsztatów i pracowni całej Rosji, od Uralu po zachodnią Ukrainę i dzisiejszą Białoruś. Znaczna ich część wytworzona została w warsztatach związanych ze staroobrzędowcami. Kolekcja ikon metalowych liczy około 350 obiektów, w jej skład wchodzą krzyże, plakiety metalowe, ikony składane, a także ikony i krzyżyki noszone na ciele. Ikony metalowe wykonane są z brązu lub różnych stopów metali na bazie miedzi, często zdobione są różnokolorową emalią komórkową.
Pozostała kolekcja to malarstwo tablicowe na podłożu drewnianym malowane techniką temperową, również z użyciem złota w płatkach lub proszku, lub w nielicznych przypadkach techniką olejną. Pośród ikon powstałych w wieku XX-tym spotykane są ikony drukowane na blasze lub wykonane techniką oleodruku. Ponad 250 ikon posiada metalowe okłady w postaci ryz i basm, najczęściej wykonane z blachy mosiężnej, sztancowane lub repusowane, złocone i srebrzone zdobione emalią i kamieniami półszlachetnymi lub syntetycznymi.
W kolekcji znajduje się około 50 ikon w ryzach ze srebra wykonanych w XVIII – XIX w. pochodzących z warsztatów złotniczych Moskwy, Petersburga, Kijowa.
W skład kolekcji wchodzą głównie tzw. ikony dewocyjne ( kultu prywatnego), jedynie około 30 obiektów stanowią tzw. „ikony chramowe”, głównie te wchodzące w skład ikonostasu.
Największą część zbioru ( ponad 500) stanowią ikony maryjne, większość z nich to ikony “portretowe” w bizantyjskich typach Hodegetrii, Eleusy, Orantki, prezentujące około 60 różnych typów ikonograficznych o etymologii związanej
z miejscowościami, legendarnymi postaciami, objawieniami, poezją i hymnami maryjnymi. Najpopularniejszym wyobrażeniem maryjnym w kolekcji Muzeum Południowego Podlasia jest ikona Matki Boskiej Pocieszycielki Strapionych (Radość Wszystkich Strapionych) w różnych odmianach ikonograficznych.
Ikony chrystologiczne to głównie wyobrażenia Chrystusa Pantokratora
i Mandyliony. Dużą część kolekcji stanowią ikony z wizerunkami świętych patronów i imionników, w tym również ikony małżeńskie i kalendarzowe oraz popularne w kulcie prywatnym tzw. „Prazdniki” - ikony z Wyobrażeniem
12 głównych świąt prawosławnych okalających wizerunek Zmartwychwstania Chrystusa. Najmniej liczne w zbiorach to ikony świąteczne z narracyjnymi wyobrażeniami głównych świąt Kościoła prawosławnego oraz scen ze starego
i Nowego Testamentu. Część ikon pochodzić może z rzędów świątecznych ikonostasu.
Zbiory ikon bialskiego Muzeum pokazywane były na licznych wystawach
w kraju i za granicą; m.in. w Muzeum Narodowym w Gdańsku, Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu, placówkach muzealnych i galeriach
w Warszawie, Jeleniej Górze, Bydgoszczy, Grudziądzu, Brodnicy, Przysusze, Żyrardowie, Siedlcach, Łukowie, Ostrołęce, Hrubieszowie, Radzyniu Podlaskim, Lubartowie, w ramach festiwalu Trzech Kultur we Włodawie i festiwalu Kraków 2000 Europejskie Miasto Kultury, a także na pięciu wystawach we Francji
w departamentach Deux Sèvres i Vendée oraz w Muzeum Zamku
w Oranienburgu ( Niemcy).
Komentarze